Zachowanie spełniające, czyli konsumacyjne
Pod wpływem bodźca specyficznego pojawia się zachowanie prowadzące do uwolnienia dynamizującej je energii specyficznej i do zaspokojenia potrzeby. W odniesieniu do potrzeby seksualnej takim typowym zachowaniem jest u wyższych zwierząt kopulacja. Z reguły bywa ona poprzedzana przez rozmaite formy aktywności, nazywanej zalotami. Te formy są różne u różnych gatunków, specyficzne, W zakresie tych form występują też pewne różnice, zwłaszcza ilościowe, pomiędzy poszczególnymi osobnikami jednego i tego samego gatunku. Różnice mogą też wynikać z rozmaitej ilości zakumulowanej energii specyficznej, a więc odpowiednio z rozmaitego stopnia nasilenia potrzeby u jednego i tego samego osobnika. Poszczególne elementy (etapy) aktywności należącej do fazy zalotów działają pobudzająco na partnera, wyzwalają kolejny etap jego zachowania, i tak postępuje interakcja pomiędzy samcem i samicą aż do etapu właściwej kopulacji.
Zadziałanie bodźca specyficznego jest najbardziej istotnym, podstawowym czynnikiem usuwającym blokadę ze strony WMW i prowadzącym do zachowania konsumacyjnego. Bodziec specyficzny jest bodźcem optymalnym i najsilniej działającym. (Pomijamy tu sprawę tzw. bodźców ponadoptymalnych, czyli ponadnormalnych bodźców kluczowych – praktycznie nie występują one w naturze, są produkowane i używane jedynie w celach doświadczalnych). W przypadku długotrwałej depry- wacji, kiedy przez odpowiednio długi czas nie następuje zachowanie konsumacyjne, dochodzi do nagromadzenia znacznych ilości energii specyficznej, a w ślad za tym do nasilenia potrzeby. W takiej sytuacji próg wrażliwości WMW zostaje obniżony i WMW może ulec odblokowaniu przez słabiej działający bodziec niespecyficzny, zastępczy. Niektórzy autorzy utrzymują, że w krańcowych przypadkach może dojść nawet do odblokowania WMW pod wpływem samej presji ze strony nagromadzonej w nadmiarze energii specyficznej, bez zadziałania jakiegokolwiek bodźca zewnętrznego. Aktywność konsumacyjną występującą w takich warunkach nazwano „reakcją na jałowym biegu”. Inni autorzy wyrażają pogląd, że reakcja taka nie występuje, że jest ona zawsze skutkiem zadziałania jakiegoś bodźca zewnątrzpochodnego, jakkolwiek może on być tak słaby, że wymyka się spod obserwacji.
W pełnym schemacie zachowania seksualnego można więc wyróżnić następujące elementy strukturalne: potrzebę, zachowanie poszukujące, bodziec {obiekt) i zachowanie spełniające.
Dodaj komentarz